Esencje roślinne wykorzystywane były od wieków na całym świecie. Stanowiły one pierwsze produkty do perfumowania ciała, kosmetyki do pielęgnacji, a także wyroby lecznicze. Bogactwo natury w połączeniu z wieloma badaniami naukowymi umożliwia wykorzystanie coraz to lepszych i ciekawszych surowców roślinnych: ekstraktów, olejów czy też hydrolatów. Obecnie hydrolaty to bardzo cenione surowce, które stosowane są w wielu produktach kosmetycznych z uwagi na swoje bogactwo składników pielęgnacyjnych.
Hydrolat określany często wodą kwiatową bądź wodą roślinną to mieszanina polarnych związków lotnych rozpuszczonych w wodzie. W INCI występują pod nazwą Water bądź Flower Water wraz z nazwą rośliny np.: Rosa Damascena Flower Water, Melissa Officinalis Water. Otrzymywany jest w procesie destylacji roślin parą wodną bądź też hydrodestylacji. Zależnie od surowca, który wykorzystano do tego procesu, skład jakościowy i ilościowy hydrolatu różni się od siebie, dzięki czemu wody roślinne charakteryzują się wielokierunkowymi właściwościami. Metoda destylacji znana już była ok. 3000 lat przed naszą erą. Słowo ‘destylacja’ z języka łacińskiego oznacza kapać, spadać kroplami. Na czym dokładnie polega proces destylacji parą wodną oraz hydrodestylacji? W celu łatwiejszego zrozumienia przebiegu tych procesów poniżej przedstawiono schemat aparatury do destylacji parowej:
Schemat standardowej aparatury do destylacji parowej
Źródło: https://repo.pw.edu.pl/info/bachelor/WUTf3b33ab786f94c548f1f809a22a1e769/
Strumień pary wodnej wprowadzany jest za pomocą rurki do kolby zasobnej w materiał roślinny (suszony lub świeży surowiec roślinny bądź jego konkretna część). Następnie para wodna wraz z oddestylowanymi składnikami przepływa przez chłodnicę, gdzie zostają one skondensowane, czyli skroplone. Do odbieralnika spływa zatem, z uwagi na różnicę w gęstości, dwufazowy kondensat: olejek eteryczny oraz woda. Woda podestylacyjna to nic innego jak hydrolat, który zawiera śladowe ilości olejku eterycznego (do 0,05%) oraz cenne bioaktywne składniki (m.in.: witaminy, polisacharydy, antyoksydanty, sole mineralne). Różnica między destylacją parą wodną, a hydrodestylacją polega na tym, że w przypadku hydrodestylacji surowiec roślinny zanurzony jest w wodzie, którą ogrzewa się do temperatury wrzenia. Destylacja zatem prowadzi do rozdzielenia ciekłej mieszaniny lub do jej oczyszczenia. Składniki odbierane są w temperaturze niższej od temperatury wrzenia wszystkich składników mieszaniny.
Najczęściej w celu wyprodukowania 1l hydrolatu wykorzystuje się około 1 kg składnika roślinnego. Potrzebna ilość surowca roślinnego do wyprodukowania hydrolatu zależy od jego rodzaju oraz zawartości olejków i składników aktywnych w surowcu, co ma bezpośrednie przełożenie na cenę.
Czy wiesz, że w celu otrzymania 1 kg olejku eterycznego z róży potrzeba często nawet około 5 ton płatków róż, a w celu otrzymania 1 kg olejku z jaśminu potrzeba nawet 8 mln kwiatów jaśminu?
Właściwości hydrolatów mogą różnić się od siebie w zależności od rośliny, z której zostały otrzymane. Z uwagi jednak na bogactwo składników aktywnych wspólną cechą hydrolatów jest działanie antyoksadycyjne, pielęgnacja, tonizacja, poprawa wyglądu i kondycji naszej skóry. Na rynku kosmetycznym znajduje się ogromny wybór tych wód roślinnych co umożliwia nam dopasowanie odpowiedniego produktu do potrzeb naszej skóry. Do najpopularniejszych z nich należą:
– Hydrolat lawendowy – zawiera pochodne polifenolowe i trójterpenowe, polecany do wszystkich rodzajów cer, regeneruje naskórek, reguluje wydzielanie sebum, odświeża, posiada właściwości antybakteryjne, podnosi poziom nawilżenia;
– Hydrolat z kwiatów pomarańczy – z uwagi na obecność flawonoidów działa przeciwstarzeniowo, wpływa korzystnie na cerę naczynkową, ponieważ uszczelnia naczynka, podnosi poziom nawilżenia, rozjaśnia przebarwienia i zmniejsza zaczerwienienia;
– Hydrolat różany – ujędrnia skórę, dzięki zawartości witaminy C wpływa na uszczelnienie naczyń krwionośnych, zawiera antocyjany i kwas galusowy działając antyoksydacyjnie i wzmacniająco na skórę, poprawia mikrokrążenie, łagodzi podrażnienia i podnosi poziom nawilżenia;
– Hydrolat z zielonej herbaty – polecany dla skóry trądzikowej, tłustej i normalnej, zawiera sole mineralne, polifenole, kofeinę i witaminy A, C, E, K i witamin z grupy B, działa łagodząco, przeciwzapalnie, chroni skórę przed działaniem promieni słonecznych, dzięki obecności tanin działa również antybakteryjnie;
– Hydrolat rumiankowy – idealnie sprawdzi się w pielęgnacji podrażnionej, delikatnej i wrażliwej skóry, zawiera bisabolol i azulen łagodząc tym samym podrażnienia i stany zapalne, koi również skórę po opalaniu, wspomaga regenerację naskórka;
– Hydrolat jaśminowy – otrzymywany jest w wyniku destylacji kwiatów jaśminu Sambac, polecany do cery suchej, bogaty w polisacharydy – głęboko nawilża, odżywia i regeneruje, działa zmiękczająco, koi cerę podrażnioną, naczyniową i suchą, wzmacnia barierę lipidową naskórka;
– Hydrolat z oczaru wirginijskiego – to bogactwo m.in. flawonoidów, saponin i garbników, zawiera również kwas galusowy i elagowy, reguluje pracę gruczołów łojowych, zmniejszając jednocześnie produkcję sebum, działa antybakteryjnie, doskonale walczy z zaskórnikami, najlepiej sprawdzi się w przypadku posiadania skóry tłustej, trądzikowej, skłonnej do podrażnień, doskonale oczyszcza i zwęża pory skóry;
– Hydrolat z kwiatów lipy – sprawdzi się w pielęgnacji każdego rodzaju skóry, zawiera glikozydy, kwasy fenolowe, witaminę E, C i witaminy z grupy B, antocyjaniny, sole mineralne i kwasy organiczne, podnosi poziom nawilżenia, regeneruje, łagodzi podrażnienia, działa przeciwzapalnie i przyspiesza gojenie.
Na rynku kosmetycznym możemy znaleźć dwa rodzaje hydrolatów, z konserwantem oraz bez.
Zarówno woda, z której składają się hydrolaty (środowisko wodne), jak i temperatura (20-30 °C) w jakiej są najczęściej przechowywane to idealne czynniki do rozwoju mikroorganizmów. W związku z tym przydatność takiego hydrolatu jest dość krótka (w zależności od hydrolatu – około 2 miesiące przy odpowiednim przechowywaniu). Jego trwałość można wydłużyć poprzez dodatek konserwantu. Konserwanty przedłużają bowiem stabilność produktu pod względem mikrobiologicznym. Wody roślinne z konserwantem można zatem przechowywać w temperaturze pokojowej. Oba rodzaje hydrolatów zaleca się przetrzymywać w miejscu bez nadmiernej ekspozycji na światło słoneczne, które ma wpływ na rozkład jego składników aktywnych.
Producenci oraz firmy zajmujące się produkcją kosmetyków na zlecenie do niektórych wód roślinnych nie dodają konserwantów zależnie od ich składu oraz działania. Hydrolaty pozyskane z rośliny o silnych właściwościach antyseptycznych mogą mieć dłuższy termin przydatności, np.: hydrolat lawendowy czy rozmarynowy.
Hydrolaty mogą stanowić dodatek do kosmetyków lub być kosmetykiem same w sobie. Zważywszy na fakt, że większość wód roślinnych (w zależności od surowca roślinnego, z którego powstają) posiada pH zbliżone do naturalnego pH skóry, z powodzeniem wykorzystywane są jako toniki, które tonizują i odświeżają naszą skórę przywracając jej naturalną równowagę pH. Stosowane są także w postaci mgiełki odświeżającej do aplikacji w ciągu dnia. Hydrolaty coraz częściej wykorzystywane są przez podmioty zajmujące się produkcją kosmetyków na zlecenie tudzież jako faza wodna w różnego rodzaju emulsjach, wzmacniając tym samym działanie kremu o wiele cennych składników pielęgnacyjnych. Stanowią składnik aktywny w żelach do mycia twarzy i ciała, mydłach, balsamach, odżywkach oraz innych produktach do pielęgnacji włosów. Właściwości łagodzące i kojące hydrolatów pozwalają wykorzystać je również jako produkt po depilacji oraz po opalaniu zapewniając regenerację i ukojenie naszej skórze. Producenci kontraktowi kosmetyków wykorzystują wody roślinne do przygotowywania masek algowych i glinkowych, dzięki czemu wzmocnione jest ich działanie. Co więcej, hydrolaty mogą posiadać świeże, przyjemne, delikatne, kwiatowe, ziołowe i owocowe zapachy, dzięki czemu znajdują zastosowanie w domowej aromaterapii skutecznie poprawiając nasze samopoczucie.
Systematyczne stosowanie hydrolatów wpływa pozytywnie na wygląd i stan naszej skóry. Wody roślinne mogą zastąpić wiele podstawowych produktów w naszej codziennej pielęgnacji. Większość hydrolatów jest na tyle łagodna, że można stosować je to wszystkich typów cer zapewniając im wiele pielęgnacyjnych korzyści: nawilżenie, regenerację, ukojenie i odświeżenie. To wielofunkcyjne preparaty kosmetyczne o wszechstronnych właściwościach, które z powodzeniem mogą być wykorzystywane w produkcji kontraktowej.