Krem – jeden z najbardziej popularnych rodzajów kosmetyków. Któż z nas nie używa kremu? Krem nawilżający, krem matujący, krem przeciwzmarszczkowy, krem rozświetlający, krem na dzień, krem na noc, krem pod oczy, krem 50+, krem 70+ i można by wymieniać tak jeszcze długo… A czy jesteście ciekawi jak powstaje krem? W poniższym artykule uchylimy rąbka tajemnicy zza laboratoryjnych drzwi i powiemy nieco więcej o technologicznych aspektach tworzenia kremów.
Emulsja olej w wodzie. Emulsja woda w oleju.
Schemat budowy cząsteczki emulgatora.
Najprostszy krem składa się z wody, fazy tłuszczowej i emulgatora. Emulsje olej w wodzie są lżejsze, szybciej się wchłaniają i są bardziej popularne. Emulsje woda w oleju to kremy tłuste, kremy na noc, kremy z filtrami UV czy kremy z tlenkiem cynku. Gdy wiemy już jaki typ emulsji chcemy uzyskać dobieramy układ emulgujący. By uzyskać stabilną emulsję najczęściej stosuje się mieszaniny różnych emulgatorów w oparciu o kryterium HLB (ang. Hydrophilic Lipophilic Balance). Pozostałe składniki fazy olejowej to emolienty – naturalne lub syntetyczne substancje o właściwościach natłuszczających. Są to np. naturalne oleje i masła roślinne, oleje mineralne, silikony, oleje odzwierzęce (lanolina), sterole, fosfolipidy. Fazę wodną stanowi woda i substancje w niej rozpuszczalne np. powszechnie stosowana gliceryna. Niekiedy zamiast wody stosuje się hydrolaty, soki roślinne czy napary, które same w sobie posiadają dodatkowe właściwości pielęgnacyjne i odżywcze.
Wiemy już, że do powstania emulsji potrzebujemy dwóch faz: wodnej i olejowej. Po naważeniu odpowiednich ilości składników, obie fazy pozostające w oddzielnych naczyniach należy ogrzać w łaźni wodnej do temperatury około 75-80OC. Tak przygotowane fazy łączymy ze sobą, a następnie homogenizujemy. Homogenizacja jest ważnym etapem i polega na wytworzeniu jednorodnej mieszaniny z produktów, które w „normalnych” warunkach nie mieszają się z sobą. Proces homogenizacji to dyspergowanie (rozpraszanie) jednej fazy (rozproszonej) w drugiej fazie (ciągłej). Celem homogenizacji jest uzyskanie stabilnej, jednorodnej emulsji o wysokim poziomie rozdrobnienia cząstek. Parametry prowadzenia procesu homogenizacji określa się doświadczalnie.
Po zakończeniu homogenizacji uzyskujemy jednorodną emulsję, która jest jeszcze ciepła. Kolejnym etapem jest mieszanie powstałej emulsji, wykorzystując w tym celu zazwyczaj mieszadła mechaniczne. Emulsja stopniowo schładza się. Przy osiągnięciu określonych dla poszczególnych składników progów temperatury dodaje się je kolejno, cały czas mieszając. Zacznijmy od składników aktywnych – są to substancje, które ściśle odpowiadają za działanie kosmetyku są to np. witaminy, peptydy, ekstrakty roślinne itp. To kluczowe elementy składu, dzięki którym uzyskujemy założony efekt na skórze. Zwykle stosuje się kilka różnych składników aktywnych, tak by krem był skutecznym rozwiązaniem dla konkretnej grupy odbiorców. Kolejnym bardzo ważnym składnikiem kremu jest konserwant. Konserwant dodajemy w celu zachowania odpowiedniej czystości mikrobiologicznej (uniemożliwia rozwój bakterii, grzybów i pleśni), przedłużenia trwałości i zapewnienia bezpieczeństwa stosowania kosmetyku. Dzięki konserwantom kosmetyk zachowuje jednakową jakość podczas całego okresu użytkowania. Większość kremów posiada przyjemny zapach. W tym celu stosuje się olejki zapachowe, które dodaje się do chłodnej już emulsji. Olejki zapachowe są potencjalnymi alergenami, dlatego ważnym elementem przy wyborze kompozycji zapachowej jest weryfikacja dokumentacji pod kątem dopuszczalnego stężenia, które można zastosować do przewidzianej aplikacji. Pozostałe składniki, które czasem stosuje się w kremach to np. wypełniacze, które poprawiają odczucia sensoryczne i nadają aksamitne wykończenie.
Czasem stosuje są barwniki do uzyskania odpowiedniego koloru masy czy pigmenty, które poprzez odbicie i rozproszenie padającego światła, dają optyczny efekt spłycenia zmarszczek oraz rozświetlają skórę. Warto też wspomnieć, że w większości przypadków kremów, w celu uzyskania odpowiedniej lepkości stosuje się różnego rodzaju zagęstniki. Konsystencję kremu można uzyskać, stosując określone proporcje emulgatorów i emolientów lub połączyć to z dodatkowym zagęstnikiem. Zagęstniki to szeroka grupa związków i każdy z nich charakteryzuje się innymi parametrami i wymaganiami technologicznymi. W zależności od wyboru można dodać je do fazy wodnej, olejowej lub na końcu procesu do wystudzonej już emulsji. Jednym z ostatnich etapów przygotowania kremu jest korekta pH. pH twarzy jest lekko kwaśne i wynosi około 4,5-6. Krem powinien posiadać pH zbliżone do fizjologicznej wartości. Do regulacji pH stosuje się w zależności od potrzeb kwasy np. mlekowy, cytrynowy lub związki neutralizujące np. wodorotlenek sodu, trietanoloamina. Podczas korekty pH należy brać także pod uwagę kompatybilność regulatora z poszczególnymi składnikami kremu (np. z zagęstnikiem, konserwantem czy składnikami aktywnymi). Ostatnim krokiem powstawania kremu jest powtórna homogenizacja, mająca na celu powstanie jednorodnej emulsji. Dodatkowym atutem końcowej homogenizacji jest poprawa wizualna kremu, masa staje się bardziej zwarta i błyszcząca.
Sam proces przygotowania kremu z opracowanej receptury zajmuje kilka godzin i uzależniony jest od stopnia skomplikowania, technologii i sprzętu jakim dysponujemy. Po wykonaniu kremu należy sprawdzić jego stabilność. Można w tym celu wykonać test wirówkowy, który już po kilkudziesięciu minutach sprawdzi odporność emulsji na obciążenia mechaniczne. Jeśli emulsja jest stabilna, warto także wykonać dłuższe badania stabilności w różnych warunkach temperaturowych, sprawdzając w określonych odstępach czasu zgodność z wyjściowymi parametrami fizykochemicznymi.
Mimo, że ogólna zasada powstawania emulsji jest jedna, to każdy krem robi się inaczej. Mnogość składników bazowych i aktywnych sprawia, że każdą recepturę należy rozważać indywidualne uwzględniając właściwości i parametry każdego ze składników. Daje to nieskończone morze pomysłów i rozwiązań.
Jeśli szukasz firmy, która zajmuje się produkcją kontraktową kosmetyków – to świetnie trafiłeś! Opracujemy recepturę kremu (i nie tylko) zgodnie z Twoimi wymaganiami i przeprowadzimy przez cały proces wdrożenia, aż po produkcję wyrobu gotowego.
Czy wiesz, że mleko i Coca Cola to także emulsje?