Sebum odgrywa istotne funkcje w fizjologii naszej skóry. Nie tylko zapewnia ochronę przed czynnikami zewnętrznymi, ale również odpowiada za utrzymanie odpowiedniej homeostazy skóry, stanowi składnik płaszcza hydrolipidowego, posiada właściwości antybakteryjne, pośrednio antyoksydacyjne oraz ogranicza utratę wody, chroniąc naszą skórę przed przesuszeniem. Co się dzieje jednak, gdy równowaga wydzielania sebum zostaje zaburzona? Jak pokazują badania, obecnie większa część populacji, zarówno kobiety jak i mężczyźni w różnym wieku, mają problem z nadmiernym wydzielaniem się sebum i powiększonymi porami. Na szczęście, dzięki odpowiedniej pielęgnacji bogatej w określone składniki, możemy w znacznym stopniu regulować pracę gruczołów łojowych przywracając skórze równowagę i zapewniając jej zdrowy wygląd. Jakie składniki najlepiej sprawdzą się w pielęgnacji skóry tłustej, problematycznej oraz mieszanej? Zapraszamy do przeczytania artykułu.
Gruczoły łojowe mają pęcherzykowatą morfologię, stanowią część jednostki włosowo- łojowej znajdującej się na powierzchni całej skóry z wyjątkiem dłoni i podeszwy stóp. Powiązane są one z mieszkami włosowymi z wyjątkiem błon śluzowych. Miejsca takie jak twarz czy skóra głowy zawierają większą liczbę gruczołów łojowych, nawet 400-900 gruczołów/cm2. Ponadto w tych obszarach gruczoły łojowe mogą mieć znacznie większy rozmiar. Najmniej gruczołów znajduje się na przedramionach oraz na kolanach. Takie rozmieszczenie gruczołów wyjaśnia skłonności do powstawania niedoskonałości i wykwitów w pewnych częściach ciała. Gruczoły łojowe są gruczołami holokrynowymi, gdzie w trakcie wydzielania sebum, dojrzały sebocyt ulega rozpadowi po uwolnieniu łoju. Sebocyty to komórki gruczołów łojowych. To właśnie one są odpowiedzialne za produkcję sebum. Gruczoły łojowe zbudowane są bowiem z pojedynczego lub wielu zespołów tzw. zrazików. Sebocyty powstają w procesie różnicowania z komórek macierzystych migrując w kierunku środka zrazika. W trakcie tego etapu, komórki macierzyste wykształcają prekursory sebocytow, z których powstają różnicujące sebocyty. Następnie sebocyty dojrzewają, powiększają swój rozmiar i wypełniają się łojem. Dojrzałe sebocyty uwolniają wydzielinę do gruczołu i ulegają apoptozie.
Sebum stanowi wysoce specyficzną wydzielinę związków lipidowych, tworzących barierę naskórkową, składającą się m.in. z: cholesterolu i jego estrów, skwalenu, wosków, wolnych kwasów tłuszczowych. Sebum przedostaje się na powierzchnie skóry przy pomocy mieszków włosowych poprzez skurcze mięśni gładkich. Wydzielanie sebum przebiega w sposób ciągły około 1-2 gramów/dobę.
Aktywność gruczołów łojowych zależna jest od wielu czynników. Główną rolę odgrywa tu układ hormonalny, szczególnie w okresie dojrzewania. Wahania hormonów androgenowych, estrogenu czy progesteronu zaburzają prace gruczołów łojowych. Za zaburzenia wydzielanie sebum odpowiadają rownież: nieprawidłowa pielęgnacja, dieta (bogata w wysokoprzetworzone jedzenie, węglodowany, cukry, niedostateczna ilość płynów, brak witamin A, B2 i B6, ), stres, czynniki genetyczne, niektóre leki, nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV, czynniki mechaniczne (tarcie, nacisk) czy temperatura otoczenia. Przy wzmożonym wydzielaniu sebum cera zmienia się i określana jest jako skóra tłusta bądź mieszana. Nadprodukcja sebum prowadzi do zablokowania ujść mieszków włosowych i powstawania trądziku oraz stanów zapalnych. Natomiast ogólny niedobór sebum sprawia, że skóra staje się szorstka, cieńsza i wrażliwsza. U kobiet ilość produkowanych lipidów zaczyna spadać w okresie menopauzy prowadząc często do przesuszenia skóry i pogłębienia zmarszczek. Zarówno nadprodukcja, jak i niedobór sebum źle wpływa bowiem na funkcjonowanie naszej skory.
Sebum pełni ważną rolę dla naszej skóry. Przede wszystkim wchodzi on w skład płaszcza hydrolipidowego, chroniąc naszą skórę i włosy przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi: mikroorganizmami, zmianami temperatury czy uszkodzeniami mechanicznymi. Odpowiada za utrzymanie odpowiedniej homeostazy skóry, ogranicza utratę cennej wody ze struktur naskórka, zabezpieczając przed przesuszeniem i zapewniając lepsze nawilżenie, dzięki czemu skóra staje się wygładzona oraz elastyczna. Co ciekawe, sebum bierze również udział w transporcie ważnych składników koniecznych do przemiany metabolicznej naskórka, produkcji lipidów i syntezy witaminy D. Zabezpiecza także pośrednio przed stresem oksydacyjnym, ponieważ ułatwia transport przeciwutleniaczy np. witaminy E. Dodatkowo, warto wiedzieć, że sebum posiada działanie antybakteryjne. W jego składzie znajduje się kwas cis-6-dekaenowy (powstający z kwasu palmitynowego), który wykazuje działanie w stosunku do bakterii Gram-dodatnich (+), w tym Staphylococcus aureus. Sebum odpowiada również za ekspresję cytokin prozapalnych i lokalną syntezę androgenów.
Nadprodukcja sebum przez gruczoły łojowe zazwyczaj wpływa na obecność rozszerzonych porów, błyszczenie skóry, pojawieniem się stanów zapalnych, tudzież zaskórników w wyniku zatkania ujść mieszków łojowo-włosowych przez sebum, pot i różne zanieczyszczenia. Na szczęście, w produktach kosmetycznych, także tych tworzonych w ramach produkcji kontraktowej kosmetyków, znajdziemy wiele ciekawych składników, które pomogą nam znacznie ograniczyć i znormalizować nadmierne wydzielanie sebum, przywracając naszej skórze równowagę. Dobierając odpowiednią pielęgnację możemy w dużym stopniu wpłynąć na wygląd naszej skóry. Podstawą w pielęgnacji, nawet cery tłustej czy mieszanej, jest odpowiednie nawilżenie. W tym celu dobrze sprawdzą się kwas hialuronowy, kompleks składników NMF (Natural Moisturizing Factor), wchodzący naturalnie w skład naszego płaszcza hydro-lipidowego, kwas piroglutaminowy, skwalan, gliceryna, prebiotyki, trehaloza, betaina, ekstrakty roślinne (np. z alg, aloesu, orchidei, wąkrotki azjatyckiej) czy ceramidy, które odbudują i zregenerują naszą barierę naskórkową.
Substancje aktywne wykorzystywane w celu regulacji i ograniczenia wydzielania nadmiernej ilości sebum mogą spełniać swoje funkcje na różne sposoby. Najpopularniejszy mechanizm opiera się na inhibicji 5α-reduktazy. Ograniczenie aktywności 5α-reduktazy wpływa na zmniejszenie syntezy dihydrotestosteronu (DHT), który odpowiada w dużym stopniu za wydzielanie sebum. Działanie seboregulujace może opierać się również na działaniu ściągającym (zwężającym) ujścia gruczołów, bądź na absorbcji nadmiaru sebum. W tym celu dobrze sprawdza się np.: skrobia czy glinka zielona, minerał bogaty w wiele pierwiastków, pochłaniający nie tylko sebum, ale i również wszelkie zanieczyszczenia z powierzchni skóry, głęboko oczyszczający pory. Wielokierunkowe działanie wykazuje niacynamid, co zostało potwierdzone w wielu badaniach. To silny antyoksydant, który nie tylko zmniejsza wydzielanie sebum, ale również hamuje aktywność bakterii Cutibacterium Acnes, ogranicza nieprawidłową proliferację komórek i różnicowanie keratynocytów, posiada właściwości rozjaśniające i przeciwzapalne z uwagi na modulację aktywności cytokin zapalnych. W jednych z przeprowadzonych badań potwierdzono, że stosowanie preparatu kosmetycznego z 2% niacynamidu wpływa znacząco na zmniejszenie ilości wydzielania sebum. Innym składnikiem sprawdzającym się idealnie dla osób z cera tłustą i mieszaną jest cynk PCA. Zmniejsza stany zapalne, hamuje namnażanie bakterii Cutibacterium Acnes oraz zmniejsza nadmierne widzialnie sebum, ponieważ jest inhibitorem 5-α-reduktazy. Z kolei retinol nie tylko hamuje proliferacje komórek łojowych i ogranicza wydzielanie łoju, ale i też stymuluje produkcję kolagenu, normalizuje proces rogowacenia oraz wpływa na jędrność skóry.
Bogactwo roślinne natury również odgrywa tutaj kluczową rolę. W celu regulacji nadmiernego wydzielania sebum w kosmetykach wykorzystuje się ekstrakty, hydrolaty i olejki eteryczne m.in. z: rozmarynu, arniki górskiej, skrzypu polnego, szałwii, lawendy, oczaru wirginijskiego, jałowca, cynamonowca czy rośliny buchu (Agathosma betulina/Barosma betulina), która z uwagi na źródło flawonoidów (diosminy) ma wpływ na inhibicję enzymu aminopeptydazy, ograniczając produkcje sebum i ilość ujść gruczołów łojowych. Popularne są również kosmetyki zawierające: ekstrakt z wierzby białej, który w związku z obecnością garbników katechinowych i tanin wykazuje właściwości ściągające i regulujące sebum, zwężając ujścia gruczołów łojowych oraz ekstrakt z lilaka pospolitego, który bogaty jest w antyoksydanty takie jak flawonoidy i fenylopropanoidy, dzięki czemu posiada silne właściwości przeciwzapalne i seboregulujące ze względu na inhibicję 5-α-reduktazy. W wielu badaniach potwierdzono również właściwości seboregulujace, przeciwzapalne i przeciwtrądzikowe zielonej herbaty, zarówno w formie hydrolatu jak i ekstraktu. Wśród bogactwa polifenoli zawartych w zielonej herbacie można wyróżnić 3-galusan epigallokatechiny, który, jak potwierdzają badania in vitro, zmniejsza stany zapalne i hamuje lipogenzę w komórkach łojowych. Polifenole zawarte w zielonej herbacie znacząco wpływają na trądzik i regulację wydzielania sebum poprzez wiele mechanizmów.
Niezastąpionymi składnikami w regulacji pracy gruczołów łojowych są oczywiście również kwasy, m.in.: glikolowy, azelainowy, szikimowy, migdałowy czy szczególnie polecany dla skór mieszanych, tłustych i trądzikowych – salicylowy. Kwas salicylowy należy do beta- hydroksykwasów, składa się z niewielkiej, lipofilowej cząsteczki, dobrze rozpuszcza się w tłuszczach, dzięki czemu penetruje do warstwy rogowej naskórka, przenika przez gruczoły łojowe, ogranicza wydzielanie sebum, wykazuje właściwości bakteriostatyczne, dodatkowo reguluje procesy złuszczania naskórka, w wyniku czego zwęża ujścia gruczołów łojowych.
Oczywiście to tylko część składników, które mogą się idealnie sprawdzić w naszej rutynie pielęgnacyjnej. Zarówno nadmierne wydzialanie sebum, jak i jego niedobór negatywnie wpływają na stan naszej skóry, w różnym wieku. W przypadku nadmiernej produkcji sebum warto zadbać o odpowiednią dietę i pielęgnację. Odpowiednie kosmetyki seboregulujące powinny nie tylko regulować poziom wydzielanego łoju, ale również łagodzić, regenerować i nawilżać skórę.
Zapraszamy do kontaktu – zajmiemy się produkcją kontraktową kosmetyków przeznaczonych do cer tłustych i mieszanych!