Praktycznie każdą opowieść o historii pielęgnacji ciała można rozpocząć od Kleopatry. Tym razem mam na myśli kąpiele w zsiadłym oślim mleku zawierającym alfa-hydroksykwasy…Egipska królowa doceniała cudowne dla skóry właściwości złuszczające kwasu mlekowego i zażywała regularnie kąpieli w mleku pozyskiwanym, według legendy, od 700 oślic.
Skóra jest największym narządem człowieka, jej powierzchnia może osiągać nawet do 2 m2, a ważyć około 5 kg. Spełnia ona ważne funkcje fizjologiczne i ochronne. Zbudowana jest z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej, a w jej skład wchodzą gruczoły łojowe i potowe, mieszki włosowe, włosy i paznokcie, naczynia krwionośne oraz liczne zakończenia nerwowe. Naskórek jest zewnętrzną warstwą skóry – w jego budowie wyróżnia się pięć warstw: podstawną, kolczystą, ziarnistą, jasną i rogową. W warstwie podstawnej zachodzą podziały komórkowe, powstają nowe komórki, następnie komórki „wędrują” ku powierzchni skóry, stopniowo obumierając. Wysunięta najbardziej na zewnątrz warstwa rogowa składa się ze zbitej, właściwej warstwy rogowej oraz warstwy rozłącznej, ulegającej złuszczeniu. Komórki tej warstwy to korneocyty, które są martwe, pozbawione jądra i zbudowane wyłącznie z keratyny i to właśnie o ich usuwanie chodzi. Jest to naturalny proces, ale jeśli ulegnie zaburzeniu, komórki przestają się złuszczać w odpowiednim tempie, skóra staje się gruba, szara, szorstka, pojawiają się przebarwienia i niedoskonałości…
Branża kosmetyczna podchodzi do tematu złuszczania zrogowaciałego naskórka na wiele sposobów, bo to właściwie podstawa naszej pielęgnacji – dogłębne oczyszczenie, przygotowanie skóry do dalszych zabiegów oraz pobudzenie komórek do odnowy i regeneracji. Regularne stosowanie peelingów wygładza skórę i przywraca jej naturalny blask. W artykule skupimy się na kosmetykach do domowego stosowania, pomijając kosmetykę profesjonalną.
Słowo peeling, patrząc na jego angielską budowę, cząstka „peel” oznacza „złuszczyć”, „obłupać”, „obierać”, „ostrugać” ale również „łupina”, „skórka”, idealne określa ten rodzaj pielęgnacji skóry.
Ze względu na sposób działania peelingi możemy podzielić na peelingi mechaniczne, enzymatyczne i kwasowe. Poniżej postaramy się krótko scharakteryzować i omówić każdy z nich.
Peelingi mechaniczne – złuszczanie następuje na skutek masowania twarzy z kosmetykiem zawierającym cząstki ścierające, które usuwają martwy naskórek. Ścierniwa różnią się rozmiarem (występują drobno i gruboziarniste peelingi), a to na jaki rodzaj się zdecydować, zależy od potrzeb, miejsca stosowania czy osobistych preferencji. Ze względu na aspekt ekologiczny najczęściej używane są naturalne surowce, takie jak mielone łupiny czy nasiona owoców i orzechów, mikrocząsteczki łodyg bambusa, szkło wulkaniczne (perlit), minerał – korund, sól lub cukier. Możliwości jest nieskończenie wiele w zależności od koncepcji marketingowej. Peelingi mechaniczne polecane są cerom mieszanym i tłustym (jednak bez zmian trądzikowych). Osoby z cerą wrażliwą powinny ich używać z dużą ostrożnością (zaleca im się drobniejsze ścierniwo).
Peelingi enzymatyczne – zawierają enzymy keratolityczne – najczęściej pochodzenia roślinnego, które rozluźniają wiązania między martwymi komórkami naskórka, ułatwiając w ten sposób ich usuwanie. Peelingi enzymatyczne są najbardziej uniwersalne, znajdują zastosowanie również w przypadku cer wrażliwych, skłonnych do podrażnień, podatnych na zaczerwienienia. Najbardziej popularne enzymy stosowane w peelingach to enzymy o działaniu proteolitycznym (proteazy cysteinowe), czyli rozkładającym białka, należą do nich: papaina pozyskiwana z owoców papai, bromelaina z ananasa, ficyna z miąższu fig czy aktynidyna z kiwi.
W tym miejscu warto wspomnieć o analizie wykonanej na Uniwersytecie w Toruniu. Przeprowadzono tam badania skuteczności złuszczania, czyli aktywności enzymów proteolitycznych, 11 rynkowych produktów reklamowanych jako peelingi enzymatyczne. Badanie potwierdziło, jak trudne jest utrzymanie stabilności enzymów proteolitycznych w kosmetykach. Aktywność proteolityczną na poziomie zapewniającym efekt na skórze wykazały tylko 3 produkty. Papaina w roztworze wodnym ulega 90% degradacji już po miesiącu, dlatego tak ważna jest formulacja (najlepiej emulsyjna), spore naddatki enzymu oraz badania skuteczności przeprowadzane przez producentów.
Peelingi chemiczne – wykorzystujące związki chemiczne – kwasy organiczne. Jest to najbardziej „agresywna” metoda złuszczania martwego naskórka, wykorzystywana również w gabinetach kosmetycznych i gabinetach medycyny estetycznej jako alternatywa dla lasera. W peelingach chemicznych stosuje się kwasy AHA (alfa-hydroksykwasy), które dzięki swojej budowie są rozpuszczalne w wodzie, należą do nich kwas migdałowy, glikolowy, mlekowy oraz kwasy BHA (beta-hydroksykwasy) rozpuszczalne w tłuszczach, takie jak kwas salicylowy. Peelingi kwasowe działają złuszczająco na zewnętrzne warstwy naskórka, pobudzają odnowę komórkową poprzez stymulację syntezy kolagenu i elastyny oraz działają nawilżająco.
Jako że kosmetologia nie lubi nudy, ostatnio komponuje się peelingi, których działanie polega na kompilacji powyższych typów, np. peeling enzymatyczny z pestkami malin albo papaina z kwasem migdałowym.
Na koniec warto zaznaczyć, że peelingi, mimo że są obowiązkowym punktem pielęgnacji, nie są kosmetykami do stosowania codziennego. Rodzaj i częstotliwość użycia należy dostosować do indywidualnych potrzeb skóry. Ponadto należy pamiętać, że po zabiegu nasza skóra jest delikatniejsza, wrażliwsza na mikrourazy oraz wymaga stosowania kremów z filtrami.