Produkty oral care stanowią jeden z najbardziej podstawowych kosmetyków w naszych domach. Historia past do zębów sięga czasów starożytnych, gdzie przygotowywano je w formie proszków, powstawały ze zmielonych poroży zwierząt, muszli ślimaków, rybich ości, skorupek jaj i różnych odświeżających ziół. Już wtedy zwracano uwagę, aby preparaty do higieny jamy ustnej odpowiednio mechanicznie usuwały wszelkie osady i zanieczyszczenia z powierzchni zębów. Punktem zwrotnym w higienie jamy ustnej stanowił XVIII wiek kiedy to w Anglii wynaleziono pierwszą pastę do zębów, która już nieco bardziej przypominała dzisiejsze produkty z grupy oral care. Obecnie pasty do zębów zawierają wiele innowacyjnych składników, posiadają różne kolory, smaki, dodatki i potrafią mieć naprawdę złożone składy, dlatego są ważnym ogniwem branży kosmetycznej.
Z uwagi na różne funkcje past do zębów w higienie jamy ustnej, znajdziemy w nich następujące grupy składników: składniki ścierne/polerujące – to jedne z najbardziej podstawowych i jednocześnie kluczowych składników past do zębów, pomagają usunąć zanieczyszczenia z powierzchni zębów – płytkę nazębną oraz wszelkie osady pochodzące z pożywienia. Substancje ścierne, w zależności od rozmiaru cząstek, mogą również pełnić funkcję regulatora reologii wpływając na konsystencję pasty do zębów z uwagi na ich wysokie stężenie w produkcie gotowym. Najczęściej w tym celu stosuje się krzemionki (INCI: Silica lub Hydrated Silica), węglan wapnia (INCI: Calcium Carbonate), bądź jako bardziej delikatne i naturalne rozwiązania: glinki – najczęściej zielona lub biała (INCI: Kaolin), które skutecznie absorbują zanieczyszczenia, perlit (INCI: Perlite) – naturalny minerał, bardzo delikatnie poleruje powierzchnię zębów oraz skrobię np.: ryżową (INCI: Oryza Sativa Starch), która dzięki unikalnym procesom tworzenia i mielenia może charakteryzować się niezwykle małymi cząsteczkami zachowując przy tym jednocześnie odpowiednią twardość, krągły kształt cząstek skrobi może zapewnić delikatne, a zarazem dokładnie usuwanie wszelkich zanieczyszczeń z powierzchni zębów. Efekt działania ścierającego tych składników zależy przede wszystkim od ich kształtu i gradacji. Ciekawą alternatywą są również specjalnie tworzone krzemionki, które dzięki sferycznemu kształtowi cząstek bardzo dobrze penetrują kanaliki zębinowe mając przy tym lepsze powinowactwo do zamykania kanalików w porównaniu do tradycyjnych krzemionek. Taki rodzaj krzemionki doskonale sprawdza się w pastach dla osób z nadwrażliwością zębów.
Działanie substancji ściernych określają dwa współczynniki: REA (Radioactive Enamel Abrasion) – ścieralność wobec szkliwa oraz RDA (Radioactive Dentine Abrasion) – ścieralność wobec zębiny. Słowo „radioactive” odnosi się do sposobu pomiaru wartości tych wskaźników określając stopień abrazyjności produktu. Im wyższe wartości współczynników RDA i REA tym wyższe działanie ścierające pasty do zębów. Pomimo to, wskaźniki te nie są od siebie zależne. Wysoka wartość jednego wskaźnika może występować przy niskiej wartości drugiego wskaźnika. W związku z tym, składnik wpływający mocno na ścieralność wobec szkliwa może mieć mniejszy wpływa na zębinę i odwrotnie. Właściwości abrazyjne past do zębów są niezwykle kluczowe, gdyż zbyt częste szczotkowanie zębów produktami o wysokich wskaźnikach REA i RDA może negatywnie oddziaływać na zębinę i szkliwo. Często również mylnie uznaje się, że pasta, która ma wyższą ścieralność wpływa na lepsze usunięcie zanieczyszczeń i ochronę zębów przed próchnicą. Wyniki badań potwierdzają jednak brak zależności między efektywnością oczyszczania, a abrazyjnością pasty. W przypadku regularnej higieny jamy ustnej opierającej się na eliminowaniu miękkiej płytki nazębnej nie są zalecane pasty o wysokiej ścieralności. Wskaźnik pasty przeznaczonej do codziennego użycia powinien oscylować w przedziale 30-70, natomiast w przypadku osób z nadwrażliwością zębów zaleca się stosowanie produktów z RDA w przedziale 30-40.
Większość past na rynku zawiera również dodatki zagęstników, aby miały one odpowiednią reologię oraz konsystencję, dobrze aplikowały się z opakowania (np.: tubki), a jednocześnie nie spływały ze szczoteczki do zębów. W tym celu najczęściej stosuje się gumę ksantanową (INCI: Xanthan Gum), karagenian (INCI: Carrageenan), pochodne celulozy (INCI: Cellulose Gum) bądź karbomer (INCI: Carbomer).
Podstawą każdej pasty do zębów jest również odpowiedni aromat (INCI: Aroma). Dodaje się go, aby nadać paście odpowiedni zapach i smak. Kierując się preferencjami konsumentów, pasty posiadają zazwyczaj świeże, miętowe smaki, czasami cytrusowe, owocowe. Zamiast aromatów, bądź oprócz nich w paście znaleźć możemy również mentol (INCI: Menthol) i olejki eteryczne, np.: eukaliptusowy, rozmarynowy lub z mięty pieprzowej. Ów dodatki i aromaty mają za zadanie zapewnić świeży oddech z jamy ustnej. W celu poprawy smaku pasty i zniwelowania jej gorzkiego posmaku stosuje się dodatkowo substancje słodzące: sorbitol (INCI: Sorbitol), ksylitol – nazywany cukrem brzozowym, naturalny słodzik pozyskiwany z brzozy, śliwek, malin lub kukurydzy, wykazuje dodatkowo właściwości przeciwpróchnicze (INCI: Xylitol), erytritol – otrzymywany z pszenicy bądź skrobi kukurydzianej (INCI: Erythritol), sacharynian sodu (INCI: Sodium Saccharin) lub ekstrakt ze stewii, rośliny bogatej w witaminy, minerały, a przede wszystkim w glikozydy stewiolowe stanowiąc ją jedną z najsłodszych roślin na świecie. Dodatkowo działa ochronnie zapobiegając powstawaniu próchnicy i osadu nazębnego (INCI: Stevia Rebaudiana Extract).
Kolejną grupą składników występująca w pastach do zębów są związki powierzchniowo czynne – myjące, które pomagają usunąć wszelkie zanieczyszczenia i osady z powierzchni naszych zębów. Szczególnie ułatwiają usuwanie substancji trudno rozpuszczalnych w wodzie oraz wytwarzają pianę, która jest pożądanym aspektem przez wielu konsumentów. Produkty z grupy oral care, czyli produkty do higieny jamy ustnej, zawierają tudzież składniki konserwujące, które chronią produkty przed zakażeniem mikrobiologicznym, barwniki, które nadają atrakcyjnego koloru paście i humektanty, które wpływają na jej odpowiednią konsystencję, zapobiegają wysychaniu produktu i dbają o odpowiednie nawilżenie jamy ustnej. Najczęściej wykorzystywanym w tym celu humektantem jest sorbitol. W pastach do zębów nie może zabraknąć oczywiście ekstraktów roślinnych. Popularnymi ekstraktami spotykanymi w tego typu produktach są: ekstrakt z rumianku, szałwii, mięty, liści truskawki, eukaliptusa, lukrecji, aloesu, propolisu, nagietka, arniki, zielonej herbaty czy tymianku, które wykazują właściwości łagodzące, przeciwzapalne, odświeżające, przeciwpróchnicze i ograniczają powstawanie kamienia nazębnego.
Dla osób, które chcą dodatkowo wybielić swoje zęby w pastach do zębów oprócz składników ściernych, ograniczających powstawanie płytki nazębnej, możemy znaleźć inne związki, które mogą pomóc uzyskać odpowiednią biel zębów. W związku z tym pasty często wzbogacone są o węgiel aktywny np. z bambusa lub łupin kokosa, który charakteryzuje się dużą powierzchnią właściwą, z uwagi na co posiada właściwości absorbcyjne wszelkich osadów, zanieczyszczeń i przebarwień powstałych na skutek spożywania barwiących pokarmów z powierzchni zębów. Nie zmieni on co prawda koloru naszego szkliwa, ale pomoże przywrócić mu naturalną biel. Ciekawym rozwiązaniem jest również zastosowanie wybielającego polimeru – poliwinylopirolidonu (INCI: PVP). Z uwagi na właściwości wiążące, łączy się on z czynnikami powodującymi przebarwienia, skutecznie usuwając je z powierzchni szkliwa, ponadto, tworzy cienką powłokę zabezpieczająca na powierzchni zębów, chroniąc je przed ponownym odkładaniem się osadów. W pastach wybielających można również spotkać enzymy np. z papainy lub ananasa (INCI: Papain, Bromelain), które jako enzymy proteolityczne rozkładają białka, pomagają usunąć płytkę nazębną i osady z powierzchni zębów. Kolejnym ciekawym rozwiązaniem jest zastosowanie nadtlenków np. wodoru lub karbamidu (INCI: Hydrogen Peroxide, Urea Peroxide), które uwalniając cząsteczki tlenku wnikają w głąb zębiny i wyraźnie rozjaśniają zęby. Do past do zębów dodaje się również sodę oczyszczoną (INCI: Sodium Bicarbonate), która dzięki swoim właściwościom abrazyjnym pomaga usunąć wszelki osady i zanieczyszczenia z powierzchni zębów.
Ponadto w produktach do higieny jamy ustnej możemy znaleźć bardzo dużo innowacyjnych rozwiązań. Jednymi z nich są: hydroksyapatyt oraz glicerofosforan wapnia, jako alternatywy dla fluoru, o których już wspominano i opisano w poprzedniej części artykułu, a także azotan potasu (INCI: Potassium Nitrate), który szczególnie polecany jest dla osób z nadwrażliwością zębów. Jego mechanizm działania opiera się na blokowaniu przesyłania bodźców zewnętrznych do zakończeń nerwowych, dzięki czemu łagodzi uczucie bólu i zapewnia ulgę zębom i dziąsłom. W pastach przeznaczonych dla osób z nadwrażliwością zębów można znaleźć również chlorek potasu, fluorek cyny czy aminofluorek (INCI: Olaflur), który tworzy na powierzchni zębów warstwę ochronną z fluorku wapnia zamykając tym samym kanaliki zębinowe i redukując wrażliwość na bodźce zewnętrzne, dodatkowo wzmacnia odporność zębów na działanie kwasów. Innym ciekawym rozwiązaniem jest zastosowanie prebiotyków w pastach. Wzmacniają one i zapewniają równowagę mikrobiomu jamy ustnej, wspomagają walkę z płytką nazębną oraz hamują rozwój mikroorganizmów odpowiedzialnych za próchnicę i nieprzyjemny zapach z jamy ustnej (np.: INCI: Fructooligosaccharides, Inulin). Marki kosmetyczne i podmioty zajmujące się produkcją kontraktową inwestują w badania rozwojowe na temat innowacyjności składników produktów oral care.
To tylko część składników, jakie są zawarte w produktach do higieny jamy ustnej. Pasty do zębów posiadają wiele cennych właściwości niezbędnych do odpowiedniej higieny jamy ustnej. Stanowią nieodłączny element w naszych domach, ponieważ higiena jamy ustnej jest niezwykle istotna. Choć obecnie pasty dostępne na rynku posiadają wielokierunkowe właściwości i spełniają wiele wymagań klientów to nadal stanowią mocno rozwijającą się grupę produktów kosmetycznych, która jest wytwarzana również w ramach produkcji kontraktowej.
Zapraszamy do przeczytania pierwszej części artykułu na naszym blogu.